Zmiany w Kodeksie karnym w świetle nowelizacji z dnia 20 marca 2015r. dotyczące przestępstwa prowadzenia samochodu w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego

Niniejszy artykuł ma na celu opisanie jakie zmiany zostały wprowadzone przez ustawodawcę do Kodeksu karnego w związku z wejściem w życie w dniu 18 maja 2015r. ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw.

Na wstępie należy wskazać, że celem jaki przyświecał ustawodawcy było zaostrzenie przepisów dotyczących kierowców popełniających przestępstwo z art. 178a k.k. tj. przestępstwo prowadzenia samochodu w stanie nietrzeźwości, aby wyeliminować liczbę kierowców popełniających przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji.

Najważniejsze zmiany wprowadzone do Kodeksu karnego:

1. zmiana art. 42 § 2 k.k. poprzez zwiększenie minimalnego okresu trwania zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych orzekanego w razie wydania przez Sąd wyroku skazującego z 1 roku na okres 3 lat zakazu, w następujących przypadkach:

• popełnienia przestępstwa prowadzenia samochodu w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego z 178a § 1 k.k.
• gdy sprawca przestępstwa zbiegł z miejsca zdarzenia określonego w art. 173 k.k. (katastrofa w komunikacji), w art. 174 k.k. (sprowadzenie bezpośredniego niebezpieczeństwa katastrofy) lub w art. 177 k.k. (spowodowanie wypadku w komunikacji).

Powyższe oznacza, że w razie uznania oskarżonego za winnego zarzucanego mu w/w przestępstwa i wydania wobec niego wyroku skazującego Sąd obligatoryjnie orzeka zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych, a minimalny okres zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych wynosi 3 lata.

Natomiast w przypadku gdy sprawca przestępstwa określonego w art. 173 k.k., art. 174 k.k. oraz art. 177 k.k. nie zbiegł z miejsca zdarzenia, to wówczas Sąd fakultatywnie może orzec zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych, który wynosi od 1 roku do 10 lat.

2. dodanie do art. 42 § 3 k.k. tj. do sytuacji gdy Sąd orzeka zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych dożywotnio art. 178a § 4 k.k. czyli popełnienia w okresie próby ponownie przestępstwa prowadzenia pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości, chyba że zachodzi wyjątkowy wypadek, uzasadniony szczególnymi okolicznościami.

Powyższe oznacza, iż w przypadku popełnienia przestępstwa z art. 178a § 4 k.k. Sąd obligatoryjnie orzeka zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych dożywotnio, chyba że w danej sprawie zachodzą szczególne okoliczności, to wówczas Sąd może nie orzekać dożywotnio zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych.

Jednakże zgodnie z § 4 art. 42 k.k. „Sąd orzeka zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych dożywotnio w razie ponownego skazania osoby prowadzącej pojazd mechaniczny w warunkach określonych w § 3.” Innymi słowy, Sąd w przypadku takiego sprawcy nie będzie mógł odstąpić od orzeczenia dożywotnio zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych powołując się na szczególne okoliczności występujące w sprawie.

3. do art. 47 k.k. mówiącego o nawiązce został dodany § 3 – 5.

Zgodnie z § 3 art. 47 k.k. jeżeli sprawca skazany za przestępstwo z art. 173 k.k., art. 174 k.k., art. 177 k.k. oraz art. 355 k.k. był w stanie nietrzeźwości, pod wpływem środka odurzającego lub zbiegł z miejsca wypadku Sąd obligatoryjnie orzeka nawiązkę na rzecz:

• pokrzywdzonego,

lub

• osoby najbliższej w razie śmierci pokrzywdzonego w wyniku popełnionego przez skazanego przestępstwa, której sytuacja życiowa wskutek śmierci pokrzywdzonemu uległa znacznemu pogorszeniu. Jeżeli jest kilka takich osób to Sąd orzeka nawiązkę na rzecz każdej z nich,

lub

• Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej, w przypadku braku osób najbliższych.

Sąd orzeka nawiązkę w wysokości co najmniej 10.000 zł. Jednakże zgodnie z § 4 art. 47 k.k. w szczególnie uzasadnionych okolicznościach tj. gdy:

• wymierzona nawiązka powodowałaby dla sprawcy uszczerbek dla niezbędnego utrzymania siebie i rodziny,

lub

• pokrzywdzony pojednał się ze sprawcą,

Sąd może wymierzyć nawiązkę w niższej wysokości niż 10.000 zł.
Natomiast zgodnie z § 5 art. 47 k.k. Sąd nie orzeka nawiązki, jeżeli orzekł obowiązek naprawienia wyrządzonej przestępstwem szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę.

4. znowelizowany został art. § 2 art. 49 k.k.

Przed nowelizacją Kodeksu karnego w przypadku skazania sprawcy przestępstwa z art. 178a k.k. (prowadzenie pojazdu w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego), z art. 179 k.k. (dopuszczenie do ruchu niebezpiecznego pojazdu), z art. 180 k.k. (zapewnienie bezpieczeństwa ruchu pojazdów mechanicznych), Sąd mógł orzec świadczenie pieniężne na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej w wysokości do 60.000 zł.

Obecnie w świetle nowelizacji wchodzącej w życie z dniem 18 maja 2015r. w przypadku skazania sprawcy za przestępstwo z art. 178a k.k., art. 179 k.k., art. 180 k.k. Sąd obligatoryjnie orzeka świadczenie pieniężne na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej w wysokości co najmniej 5.000 zł, a w razie skazania sprawcy za przestępstwo określone w art. 178a § 4 k.k. co najmniej 10.000 zł. Kwota maksymalna świadczenia pieniężnego wynosi 60.000 zł.

Ponadto został znowelizowany został § 3 art. 206 k.k., zgodnie z którym Sąd może na wniosek skazanego rozłożyć na raty orzeczoną nawiązkę na rzecz Skarbu Państwa oraz nawiązkę lub świadczenie pieniężne na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej, z tym że okres rozłożenia na raty tych należności nie może przekroczyć 1 roku.

W związku z powyższym ustawodawca nie przewidział możliwości rozłożenia na raty nawiązki orzeczonej od sprawcy przestępstwa na rzecz pokrzywdzonego lub osoby najbliższej w razie śmierci pokrzywdzonego.