Wyłączenie spod zakazu kat. B prawa jazdy, gdy sprawca jechał motocyklem w stanie po użyciu alkoholu

Niniejszy artykuł poświęcony został problematyce związanej z zakresem zakazu prowadzenia pojazdów orzekanego w stosunku do sprawcy wykroczenia z art. 87 § 1 k.w. 

Niniejszy artykuł zainspirowany został praktycznym problemem, z jakim spotkał się jeden z czytelników bloga:

„Dzień dobry. Kilka dni temu jadąc motocyklem zostałem zatrzymany do kontroli drogowej. Funkcjonariusze przebadali mnie alkomatem i wówczas okazało się, że jestem nietrzeźwy – alkomat wykazał 0,13 mg/l. Cała sytuacja była dla mnie ogromnym zaskoczeniem, bo nie podejrzewałem że po wypiciu dwóch piw wieczorem, następnego dnia w moim organizmie może znajdować się jeszcze jakiś alkohol. Oczywiście funkcjonariusze zatrzymali mi na miejscu dokument prawa jazdy. Jest to dla mnie ogromna tragedia bo bez prawa jazdy stracę pracę (jestem kierowcą taksówki). Moje pytanie brzmi, czy istnieje jakakolwiek możliwość żeby Sąd zostawił mi kat. B prawa jazdy a orzekł zakaz prowadzenia pojazdów kat. A„?

Na początku zauważyć należy, że w opisanej sytuacji mamy do czynienia z wykroczeniem prowadzenia pojazdu mechanicznego w stanie po użyciu alkoholu z art. 87 § 1 k.w. W zakresie kwalifikacji prawnej, a dokładniej rzecz ujmując w zakresie rozróżnienia zachowania sprawcy między wykroczeniem z art. 87 § 1 k.w. przestępstwem z art. 178 a § 1 k.k. decydujące znaczenie ma poziom stężenia alkoholu w organizmie badanego – wykroczenie prowadzenia samochodu w stanie po użyciu alkoholu z art. 87 § 1 k.w. rozpoczyna się od stężenia 0,10 mg/l alkoholu w wydychanym powietrzu, czyli 0,20 promila alkoholu we krwi, zaś górna granica wynosi 0,25 mg/l (0,50 promila alkoholu we krwi).

Zgodnie z art. 87 § 3 k.w. w razie popełnienia wykroczenia prowadzenia pojazdu mechanicznego w stanie po użyciu alkoholu orzeka się (obligatoryjnie) środek karny w postaci zakazu prowadzenia pojazdów.

Orzekając zakaz prowadzenia pojazdów w stosunku do sprawcy wykroczenia Sąd stosuje przepis art. 29 k.w. Na uwagę zasługuje w tym miejscu okoliczność, iż zaostrzenie na mocy nowelizacji z dnia 18 maja 2015 r. przepisów dotyczących m.in. długości trwania zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych dotyczy przestępstwa prowadzenia pojazdów mechanicznych w stanie nietrzeźwości z art. 178a § 1 k.k., nie zaś wykroczenia prowadzenia pojazdów mechanicznych w stanie po użyciu alkoholu. Okres na jaki orzeka się zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych w przypadku wykroczenia wynosi więc w dalszym ciągu od 6 miesięcy do 3 lat.

Zgodnie z art. 29 § 2 k.w.: „Orzekając zakaz prowadzenia pojazdów określa się rodzaj pojazdu, którego zakaz dotyczy„.

Treść powołanego przepisu ma duże znaczenie praktyczne. W świetle powołanego przepisu zasadnym jest bowiem twierdzenie, że Sąd nie może orzec w wyroku zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów. Może natomiast – kierując się podziałem na pojazdy mechaniczne i pojazdy inne niż mechaniczne np. rower- orzec zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych.

Zróżnicowanie rodzaju pojazdów może iść dalej, można np. orzec zakaz prowadzenia pojazdów silnikowych albo samych pojazdów samochodowych, czy też np. ciągników rolniczych. Można różnicować zakazy w odniesieniu do stref ruchu, można posługiwać się klauzulami negatywnymi, np. zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych z wyjątkiem ciągników rolniczych.

Powyższe oznacza, że stosując środek karny w postaci zakazu prowadzenia pojazdów w stosunku do sprawcy wykroczenia, Sąd może ograniczyć zakaz prowadzenia pojazdów wyłącznie do motocykli, co oznacza, że sprawca zachowa uprawnienia do prowadzenia samochodów osobowych kat. B.

Na uwagę w tym miejscu zasługuje fakt, iż w praktyce o zasadności wyłączenia spod zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych określonej kategorii pojazdów decydować będzie szereg okoliczności.

Przede wszystkim w tym zakresie Sąd bierze pod uwagę stopień społecznej szkodliwości popełnionego wykroczenia. Na ocenę stopnia społecznej szkodliwości wpływ mają m.in.:

• stopień stężenia alkoholu w organizmie (im stopień stężenia alkoholu w organizmie badanego bliższy będzie dolnej granicy stanu po użyciu alkoholu tj. 0,10 mg/l tym mniejszy stopień społecznej szkodliwości);

• miejsce popełnienia wykroczenia – tj. czy była to autostrada, droga ekspresowa o dużym natężeniu ruchu, czy podrzędna droga lokalna o niewielkim natężeniu ruchu pojazdów i pieszych;

• pora popełnienia wykroczenia– czy sprawca kierował samochodem w tzw. „godzinach szczytu” czy np. nad ranem np. o godz. 04.00 gdy natężenie ruchu pojazdów i pieszych jest znikome;

• okoliczności zatrzymania sprawcy do kontroli drogowej – czy powodem zatrzymania kierowcy było naruszenie przepisów ruchu drogowego, np. niezastosowanie się do sygnalizacji świetlnej, czy była to wyłącznie rutynowa kontrola kierowców;

• uprzednia niekaralność;

• właściwości i warunki osobiste sprawcy wykroczenia – w tym także wpływ orzeczenia zakazu prowadzenia pojazdów określonej kategorii na sytuację osobistą sprawcy, np. ryzyko utraty zatrudnienia.

Warto w tym miejscu wskazać, iż chcąc ubiegać się o zachowanie uprawień do kierowania określonego rodzaju pojazdów, sprawca wykroczenia powinien w miarę możliwości jak najszybciej złożyć do Sądu rozpatrującego sprawę wniosek o dobrowolne poddanie się karze wnosząc o wyłączenie spod zakazu określonej kategorii pojazdów.

Wniosek najlepiej jest złożyć do Sądu jeszcze przed wydaniem wyroku nakazowego (tzn. wyroku wydawanego przez sąd bez rozprawy i doręczanego obwinionemu), ale nic nie stoi na przeszkodzie aby taki wniosek złożyć wraz ze sprzeciwem od wyroku nakazowego lub nawet później (byleby zrobić to przed rozprawą). Ostateczny termin na złożenie wniosku o dobrowolne poddanie się karze, to zakończenie przesłuchania obwinionego na rozprawie głównej.