Prowadzenie skutera w stanie nietrzeźwości – przestępstwo czy wykroczenie?

Do napisania tego artykułu zainspirowała mnie sytuacja osoby, która została zatrzymana za prowadzenie skutera w stanie nietrzeźwości. Osoba ta była przekonana, że wsiadając na skuter pod wpływem alkoholu  dopuszcza się jedynie wykroczenia prowadzenia w stanie nietrzeźwości pojazdu niemechanicznego z art.87§1 k.w., a nie przestępstwa z art.178a§1 k.k. 

Pytania jakie nasuwają się przy analizie tej sprawy są następujące:

1. czy skuter jest pojazdem mechanicznym?

2. czy osoba oskarżona o popełnienie przestępstwa prowadzenia skutera w stanie nietrzeźwości z art.178a§1 k.k. może skutecznie bronić się przed tym zarzutem jeżeli była przekonana, że kierowała pojazdem niemechanicznym?

W odniesieniu do pierwszego pytania wątpliwość zachodzi ponieważ w polskim prawie w ogóle nie występuje pojęcie skutera. Pojazdy te jednak trzeba rejestrować, a organy administracyjne radzą sobie z tym w ten sposób, że w dowodzie rejestracyjnym jako typ pojazdu wpisują „motorower”. Problem pojawia się gdy pojęcie „motorower” zaczynamy interpretować w kontekście przepisów karnych.

Zgodnie z ustawą – Prawo o ruchu drogowym motorower wyposażony w pomocniczy silnik spalinowy bądź elektryczny o pojemności nie przekraczającej 50 cm3 nie jest pojazdem mechanicznym.

Od momentu wejścia w życie nowelizacji kodeksu karnego i kodeksu wykroczeń (9 listopada 2013 roku) prowadzenie pojazdu niemechanicznego, w tym motoroweru, w stanie nietrzeźwości nie jest przestępstwem i niezależnie jak wysokie stężenie alkoholu zostanie stwierdzone w wydychanym przez kierującego powietrzu zawsze odpowiada on za wykroczenie.

Nie ma zatem wątpliwości, że „tradycyjny” motorower, który wprowadza się w ruch siłą mięśni, naciskając na pedały, a niewielki silnik (o pojemności do 50 cm3) ma charakter pomocniczy nie jest pojazdem mechanicznym. Z związku z tym, prowadzenie takiego pojazdu w stanie nietrzeźwości zawsze jest wykroczeniem, za które nie jest możliwe orzeczenie zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych.

Problem w tym, że skuter nie jest motorowerem w rozumieniu Ustawy Prawo o ruchu drogowym oraz  art.178a §1 Kodeksu Karnego, gdyż jego silnik nie ma charakteru pomocniczego. Pojemność skokowa silnika skutera nie ma tutaj żadnego znaczenia. Skuter w rozumieniu prawa karnego jest pojazdem mechanicznym, a osoba która prowadzi skuter w stanie nietrzeźwości popełnia przestępstwo z art. 178a § 1 k.k. 

Drugie z zadanych przeze mnie na wstępie pytań pojawia się właśnie, gdy weźmiemy pod uwagę, że wydziały komunikacji dokonujące rejestracji pojazdów wpisują w dowodzie rejestracyjnym skutera, że ten pojazd jest motorowerem. Jak napisałem w poprzednim akapicie, gdyby rzeczywiście skuter był motorowerem, to jego prowadzenie w stanie nietrzeźwości byłoby wykroczeniem, a nie przestępstwem. Jak wynika jednak z orzecznictwa Sądu Najwyższego skuter nigdy nie może być uznany za pojazd niemechaniczny w rozumieniu przepisów kodeksu karnego.

Należy rozważyć w tym momencie, czy osoba prowadząca skuter w stanie nietrzeźwości może skutecznie bronić się przed zarzutem popełnienia przestępstwa, twierdząc, że opierając się na zapisie „motorower” w dowodzie rejestracyjnym  była przekonana, że dopuszcza się jedynie wykroczenia prowadzenia w stanie nietrzeźwości pojazdu niemechanicznego?

Właściciel skutera, który przeczyta ustawę – Prawo o ruchu drogowym zauważy, że motorower jest tam opisany jako pojazd niemechaniczny. Jednocześnie czyta zapis dowodzie rejestracyjnym, zgodnie z którym posiadany przez niego pojazd jest motorowerem. Prosty wniosek, jaki może wyciągnąć każdy rozsądny, przeciętny człowiek brzmi: skuter jest pojazdem niemechanicznym, a więc jeśli nawet wsiadam na niego pomimo wypitego wcześniej alkoholu to popełniam najwyżej wykroczenie, a nie przestępstwo. Moim zdaniem tego typu wnioskowanie jest w pełni uzasadnione.

W systemie prawa to samo pojęcie powinno mieć jedno znaczenie, niezależnie czy jest używane w prawie administracyjnym czy karnym. To na ustawodawcy ciąży powinność tworzenia spójnego i jasnego dla przeciętnego obywatela systemu prawnego. Nie można natomiast wymagać od przeciętnego obywatela, który nie jest prawnikiem, aby znał orzecznictwo Sądu Najwyższego dotyczące tak szczegółowej kwestii jak definicja skutera w prawie karnym i prawie administracyjnym. Tym samym, jeśli posiadacz skutera nazwanego w dowodzie rejestracyjnym motorowerem wsiada na ten pojazd w stanie nietrzeźwości w przekonaniu, że prowadzi pojazd niemechaniczny, wówczas nie sposób mu zarzucić umyślnego naruszenia sformułowanego w art.178a§1 k.k. zakazu prowadzenia w stanie nietrzeźwości pojazdów mechanicznych.

Przestępstwo z art.178a§1 k.k. można popełnić jedynie umyślnie. Ustalenie przez Sąd, że oskarżony kierował pojazdem mechanicznym w stanie nietrzeźwości nieumyślnie powinno skutkować jego uniewinnieniem od zarzucanego mu przestępstwa.