Czy Sąd obligatoryjnie orzeka karę bezwzględnego pozbawienia wolności za przestępstwo z art. 178a § 4 k.k.?

Za przestępstwo prowadzenia samochodu w stanie nietrzeźwości, w sytuacji uprzedniego prawomocnego skazania za to przestępstwo, ustawodawca przewiduje sankcję karną w postaci kary pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat.

Jak była już mowa w innych artykułach (zob. np. Czy popełnienie przestępstwa z art. 178a § 4 k.k. zawsze oznacza orzeczenie bezwzględnej kary pozbawienia wolności?), w praktyce to, jaką karę poniesie sprawca przestępstwa z art. 178a § 4 k.k. (tj. karę bezwzględnego pozbawienia wolności, czy też karę pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania) determinowane będzie szeregiem okoliczności, z których decydujące znaczenie będzie miał przede wszystkim rodzaj kary, na którą sprawca ten był już uprzednio prawomocnie skazany.

Co do zasady sprawca, skazany już na karę pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania, nie będzie mógł liczyć na warunkowe zawieszenie wykonania kary pozbawienia wolności orzeczonej za przestępstwo z art. 178a § 4 k.k.

Co więcej, należy mieć na uwadze, że zgodnie z art. 69 § 2 k.k. warunkowe zawieszenie wykonania kary wobec sprawcy występku z art. 178a § 4 k.k. może mieć miejsce wyłącznie „w szczególnie uzasadnionych wypadkach”, co oznacza, że w przypadku tego rodzaju przestępstw zasadą jest orzekanie przez Sąd kary bezwzględnego pozbawienia wolności.

W świetle powyższego, należałoby więc dojść do przekonania, że osoba która ponownie wsiada nietrzeźwa za kierownicę samochodu musi przygotować się na to, że za swój czyn trafi do więzienia.

Zauważyć jednak należy, iż ustawa karna przewiduje pewną „furtkę” dająca szansę na uniknięcie ponoszenia tak surowej represji karnej.

Mowa tutaj o art. 37a k.k. zgodnie z którym: „Jeżeli ustawa przewiduje zagrożenie karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą 8 lat, można zamiast tej kary orzec grzywnę albo karę ograniczenia wolności, o której mowa w art. 34 § 1a pkt 1, 2 lub 4″.

Cytowany przepis został wprowadzony do Kodeksu karnego w wyniku nowelizacji z dnia 1 lipca 2015r.

Jak wskazano w uzasadnieniu rządowego projektu kodeksu karnego, rolą powołanego przepisu jest przekształcenie pojawiających się sankcji jednorodnych (np. wyłącznie kara pozbawienia wolności) w sankcje alternatywne np. kara grzywny, ograniczenia wolności lub kara pozbawienia wolności), przewidując możliwość orzeczenia grzywny lub kary ograniczenia wolności, jeżeli nie przewiduje tego przepis prawa karnego. Z drugiej strony przepis ten stanowi dyrektywę sądowego wymiaru kary, która skłania sądy do orzekania zamiast kary pozbawienia wolności kar wolnościowych.

Zauważyć należy, że dyspozycja zawarta w art. 37a k.k. ma charakter fakultatywny, co oznacza, że Sąd może, ale nie ma obowiązku zastosowania tego przepisu w konkretnej sprawie.

W praktyce zatem, aby Sąd rozważył możliwość zastosowania tego rodzaju rozwiązania prawnego, a więc orzeczenia kary grzywny albo ograniczenia wolności zamiast kary pozbawienia wolności, muszą pojawić się mocne i sensowne argumenty, których wykazanie należeć będzie do sprawcy przestępstwa z art. 178a § 4 k.k. bądź jego obrońcy.

W tym celu, warto jeszcze przed wyznaczonym terminem rozprawy skierować do Sądu pisemny wniosek o wymierzenie oskarżonemu o przestępstwo z art. 178a § 4 k.k. kary grzywny bądź kary ograniczenia wolności w oparciu o przepis art. 37a k.k.

W ramach przedmiotowego wniosku powołać należy się na konkretne okoliczności przemawiające za zaniechaniem przez Sąd orzekania wobec oskarżonego kary bezwzględnego pozbawienia wolności, a zamiast tego wymierzenie mu kary nieizolacyjnej, tj. kary grzywny bądź ograniczenia wolności.

W tym zakresie istotne znaczenie mogą mieć nie tylko okoliczności zdarzenia (np. pora popełnienia przestępstwa, stan nietrzeźwości oskarżonego), ale także. okoliczności dotyczące sytuacji osobistej oskarżonego, przykładowo fakt, iż jest on jedynym żywicielem rodziny, a zatem jego umieszczenie w zakładzie karnym skutkować będzie pozbawieniem jego najbliższych środków do życia.