Z artykułu: Kiedy jazda bez uprawnień jest przestępstwem dowiesz się:
- kiedy kierowca popełnia przestępstwo z art. 180a kk, tj. jazda samochodem pomimo cofniętych uprawnień
- jaka kara grozi za jazdę samochodem mimo cofniętych uprawnień
- czy da się uniknąć zakazu prowadzenia pojazdów mimo popełnienia przestępstwa z art. 180a kk
Kiedy jazda bez uprawnień jest przestępstwem?
Na wstępie niniejszego artykułu omówię kiedy kierujący pojazdem mechanicznym popełnia przestępstwo z art. 180a k.k.
Art. 180a k.k. stanowi, iż „Kto na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub w strefie ruchu, prowadzi pojazd mechaniczny, nie stosując się do decyzji właściwego organu o cofnięciu uprawnienia do kierowania pojazdami, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.”
Zatem przestępstwa z art. 180a k.k. nie popełniają osoby prowadzące pojazd niemechaniczny lub pojazd mechaniczny poza wskazanymi w przepisie miejscami. tj. poza drogą publiczną, strefą zamieszkania oraz strefą ruchu.
Warto bowiem wskazać, iż pojęcia: „prowadzenie”, „pojazd mechaniczny”, „droga publiczna”, „strefa zamieszkania” i „strefa ruchu” nie są definiowane w Kodeksie karnym, lecz w ustawach szczególnych, w tym zwłaszcza w przepisach ustawy z 20 czerwca 1997 roku „Prawo o ruchu drogowym” /Dz. U. z 1997 roku Nr 98, poz. 602 z późn. zm./. Prowadzenie pojazdu oznacza nic innego, jak kierowanie nim, czyli zespół ruchów mający ścisły wpływ na poruszanie się pojazdu. Z kolei pojazd mechaniczny to wyposażony w silnik środek transportu przeznaczony do poruszania się po drogach albo do tego przystosowany. Drogi publiczne to z mocy ustawy z 21.03.1985r. o drogach publicznych: drogi gminne, powiatowe, wojewódzkie lub krajowe, w tym autostrady i drogi ekspresowe. (…) zamieszkania, to z mocy ustawy P.o.r.d. specjalnie oznaczona strefa w ruchu drogowym, w której pieszy może się poruszać swobodnie po całej udostępnionej do użytku publicznego przestrzeni i ma pierwszeństwo przed pojazdami. (…) ruchu to z mocy ustawy P.o.r.d. specjalnie oznaczony obszar na drodze wewnętrznej, w którym obowiązują wszystkie przepisy ruchu drogowego.
Co grozi za jazdę bez uprawnień z art. 180a kk?
Za jazdę samochodem pomimo cofniętych uprawnień grozi:
- kara grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do lat 2.
oraz
- zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych na okres od 1 roku do lat 15.
Kierowca pomimo popełnienia przestępstwa jazdy bez uprawnień może zachować prawo jazdy tylko przy zastosowaniu przez Sąd warunkowego umorzenia postępowania karnego. Warunkiem koniecznym jest jednak, aby kierowca, który chce ubiegać się o warunkowe umorzenie postępowania karnego musi być osobą niekaraną za przestępstwo popełnione umyślnie. Więcej na temat warunkowego umorzenia postępowania karnego i odstąpienia od zakazu prowadzenia pojazdów znajdziesz w artykule: Warunkowe umorzenie postępowania karnego
Jazda pomimo cofniętych uprawnień a jazda bez uprawnień – Kiedy jazda bez uprawnień jest przestępstwem?
Należy podkreślić, że sprawcą tego przestępstwa może być wyłącznie osoba, posiadająca uprawnienia do kierowania pojazdami mechanicznymi, a której te uprawnienia zostały cofnięte przez uprawniony organ administracji publicznej. Innymi słowy, nie popełnia przestępstwa z art. 180a k.k. osoba, która nigdy nie nabyła uprawnień do kierowania pojazdami mechanicznymi. Osoba, która nigdy nie uzyskała uprawnień do kierowania pojazdami mechanicznymi, a mimo to jedzie pojazdem danej kategorii, popełnia wykroczenie jazdy bez uprawnień z art. 94 k.w., a nie przestępstwo jazdy pomimo cofnięcia uprawnień z art. 180a kk.
Organami właściwymi do wydania decyzji o cofnięciu uprawnień są:
- starosta,
- dowódca jednostki wojskowej,
albo
- marszałek województwa.
Zgodnie z art. 103 ustawy o kierujących pojazdami organ wydaje decyzję o cofnięciu uprawnień do kierowania pojazdami mechanicznymi w następujących przypadkach:
- stwierdzenia na podstawie orzeczenia psychologicznego istnienia przeciwwskazań psychologicznych do kierowania pojazdem;
- utraty kwalifikacji, na podstawie wyniku egzaminu państwowego przeprowadzonego w trybie art. 49 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy o kierujących pojazdami;
- niezgłoszenia się we wskazanym terminie na egzamin państwowy który miał być przeprowadzony w trybie art. 49 ust. 1 pkt 2 i 3 lit. b ustawy o kierujących pojazdami;
- ponownego przekroczenia liczby 24 punktów otrzymanych za naruszenie przepisów ruchu drogowego w okresie 5 lat od dnia wydania skierowania na kurs reedukacyjny, o którym mowa w art. 99 ust. 1 pkt 4 lit. a ustawy o kierujących pojazdami;
- popełnienia w okresie próbnym trzech wykroczeń przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji lub jednego przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji;
- orzeczenia zakazu prowadzenia pojazdów.
Zgodnie z art. 103 ust. 1 pkt 4 uokp oraz art. 182 § 2 Kodeksu karnego wykonawczego starosta wydaje decyzję o cofnięciu uprawnienia do kierowania pojazdami również w przypadku orzeczenia środka karnego w postaci zakazu prowadzenia pojazdów. Prowadzenie pojazdu objętego zakazem w okresie jego obowiązywania nadal pozostaje przestępstwem określonym wyłącznie w art. 244 kk. Jednakże prowadzenie pojazdu po upływie zakazu, ale bez formalnego odzyskania uprawnienia, przeradza się w przestępstwo jazdy bez uprawnień z art. 180a k.k.
Należy wskazać, że przestępstwo z art. 180a k.k. tj. prowadzenie pojazdu mechanicznego bez uprawnień można popełnić jedynie z winy umyślnej w postaci zamiaru bezpośredniego, jak i ewentualnego. Oznacza to, że sprawca przestępstwa musi mieć świadomość, że została wydana wobec niego decyzja o cofnięciu uprawnień.
Zatem, odpowiadając na pytanie kiedy jazda bez uprawnień jest przestępstwem należy wskazać, iż dla bytu tego przestępstwa nie ma znaczenia powód wydania decyzji o cofnięciu uprawnienia do kierowania pojazdami. Zatem osoba, która nie miała wiedzy co do wydania wobec niej decyzji cofającej uprawnienia nie może popełnić przestępstwa z art. 180a k.k. Taka sytuacja będzie miała miejsce np. w przypadku przesłania decyzji starosty na zły adres i co za tym idzie realna niemożność zapoznania się z jej treścią przez osobę, której dotyczy.
W przypadku popełnienia przestępstwa z art. 180a k.k., podobnie jak w przypadku popełnienia przestępstwa z art. 244 k.k. tj. złamania prawomocnego zakazu sądowego, Sąd co do zasady orzeka zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych.
Dla przypomnienia zakaz prowadzenia pojazdów – środek karny orzekany wobec sprawców przestępstw lub wykroczeń skierowanych przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji. Zakazem mogą być objęte wszystkie pojazdy lub poszczególne ich rodzaje.
